Ɣer timucuha, cnu tizlatin

Ma yella teqqarem-as-d i ugrud segmi yella d llufan, ad twalim dakken yebda yettarra ddehn-is mliḥ ɣer tektabin. Ad yeqqim iman-is ad yettmuqqul tiktabin amzun yeqqar-itent neɣ iḥekku timucuha i yiman-is u ad yettmeslay ɣef tteswirat yellan deg-sent.

Snulfut-d amaḍal yeččuren d timucuha d tezlatin

  • Serset tamkerḍit deg texxamt-is neɣ deg tmesrit anda yezmer ad isres kra seg yidlisen-is i ihemmel u tzemreḍ ad tent-tettbeddileḍ s yimaynuten yal ssmana. Idlisen ilaq ad rsen amek ara d-tbin tjellabt-nsen mačči s uɛrur. Annect-a ad t-iɛiwen akken ad yaf adlis i yettnadi s sshala imi tteswira n tjellabt ad d-tejbed lwelha-s.
  • Idlisen ilaq ad d-ttawin timucuha tifessasin ɣef tudert n tidet d wayen akk i d-yezzin i ugrud mi ara yeffeɣ yid-wen ɣer lexla neɣ ɣer tḥuna. Ilaq ad cuddent ɣer yimdanen i d-yettmaggar deg tudert-is, am tirza ɣer umejjay neɣ ɣer ṭṭbib n tuɣmas. Ur as-laqent ara tektabin yessewhamen tura. Acku yuḥwaǧ ad yefhem tudert n tidet u ad yefhem dakken imdanen ur ttafgen ara neɣ iwaɣezniwen ur llin ara deg tidet. Timucuha yessewhamen ad rwint allaɣ-is deg leɛmer-a.
  • Tiqsiḍin ilaq ad ilint d tid yettwessin ɣer wayen yelhan. Ur as-ttakket ara idlisen i d-iḥekkun ɣef warrac i yesɛan yir tikli. Igerdan deg leɛmer-a, ad ttɛanaden ɣur-sen dɣa ad ḥefḍen yir tikli ɣur-sen.
  • Ur as-ttakket ara idlisen ara yessiggden agrud deg leɛmer-a, am tmucuha ɣef leḥwayeǧ i izemren ad frent deg ṭṭlam. Ma yella ur d-tessfehmem ara ṭṭlam bli d ayen yessaggaden, agrud yezmer ur yettaggad ara.
  • Afet-d idlisen n tezlatin i tzemrem ad tent-tecnum lwaḥid, ad tettwalim tteswirat u ad teṭṭafarem lqafya i d-yettuɣalen yal tikkelt akken ad yebdu ugrud ad d-yettales awalen.
  • Afet-d tizlatin isehlen i yesɛan tigawin i tzemrem ad txedmem kunwi d ugrud-nwen. Turart s yiḍuḍan anda tzemrem ad tesxedmem iḍuḍan-nwen akken ad txedmem kra n tigawin (lefɛayel)ad ad d-yejbed lwelha n ugrud i yessnen ad yessexdem ifassen-is kan.

Qqnet agrud-nwen ɣer tmucuha d tezlatin

  • Mlet-as amek ara yetti (yeqleb) tiwriqin n tektabt, sfehmet-as asurif asurif teṭṭfem taktabt s lemḥadra d leqder n yiman-nsen.
  • Deg tallit-a, tzemrem ad tesxedmem tteswirat n kra n udlis akken ad d-tesneṭqem agrud-nwen u ad as-teslemdem awalen imaynuten. Seknet-as tteswira n uqjun, tinim-as : « d acu-t wa ? », rajut ad d-yefk tiririt, ma ilaq , init-as : « d aqjun ». ma yella yessen awal-a, ɛiwdet-as-d : « ih, d aqjun ». ma yenna-d : « d amcic », sḥefḍet-as awal-nni s rẓana : « ih, d aberkan am umcic-nneɣ, maca wagi d aqjun ».
  • Cnut yal ass d ugrud-nwen. Sɛut agbur yelhan n tezlatin, d ccnawi d tuɣac ideg yella uḥerrek akken ad iɛaned ugrud ad d-yernu ɣur-wen u ad yecnu yid-wen.

Afet-d lweqt akken ad teɣrem u ad tecnum d ugrud-nwen

  • Afet-d amkan d lweqt ideg ara teɣrem ad yili d tagnit n usteɛfu deg wass ladɣa uqbel ad teṭṭsem deg yiḍ. Heggit idlisen mi ara truḥem ɣer kra n umkan, deg tkerrust, neɣ deg lkar neɣ mi ara tilim deg tzeqqa n uraju ɣer ṭṭbib, akken ad tessedhum agrud s tɣuri.

Imedyaten n ccnawi d turart i ugrud

Afrux-inu

Afrux-nni-inu
Yuffeg d asawen
Yuffeg da da da da, yuffegd asawen
Ires ɣef tjujet
Ɣef yixef n tseṭṭa, ṭa ṭa ṭa, ɣef yixef n tseṭṭa
Taseṭṭa terreẓ
Terreẓ di ttnasfa, terreẓ di ttnasfa fa fa fa
Ay imenfer-iw, anda i k-yeqreḥ
Anda i k-yeqreḥ waḥ waḥ waḥ, anda i k-yeqreḥ
Neftaleɣ deg uḍar, rẓeɣ deg yifer
Deg yifer, fer fer fer, rẓeɣ deg yifer
Ay imenfer-iw yya ad k-dawiɣ
Yya ad k-dawiɣ, wiɣ wiɣ wiɣ, yya ad k-dawiɣ
Dawi-yi aql-i deg yir ḥala
Dawi-yi yi yi yi, aql-i deg yir ḥala
La yi-d-tessawal tmenfarriwt-nni
Tmenferriwt-nni nni nni nni, tmenferriwt-nni
La yi-d-tessawal iyya ɣer lɛec-iw
Ɣer lɛec-iw čiw čiw čiw, iyya ɣer lɛec-iw
La yi-d-ttseffir lawan n tayri
N taryi ri ri ri, lawan n tayri.

Ttuha

Ttuha, ttuha, ttuha
Ečč udi ma yella
Neɣ ma ulac zzit tella
D tinna i d lɣella
I yeesuzuren tanuda
A lxir-iw a lxir-iw
Ha-ta-yen ay igenni
Xas ddu-as di lebɣi
Tḥarbeḍ ɣef lemḥayen
Ad yimɣur yexdem fell-i
Ad yuzur ad yegluda
Ad yif mmi-s n tsedda
Neɣ agellid mi i iɛedda
Ttuha ttuha ttuha
Ttuha ddu ddu
S adrar ay aɣeddu
Tafunast ad tt-nessendu
Ad aɣ-d-tefk kra n wudu
Lxir-iw lxir-iw
Ha-ta-yen ay asalas
Ttxil-k ḥareb fell-as
Di ddunit ur itweḥḥid
Efk-as tayuga n watma-s
Awer as-yerreẓ ufud
Isewseɛ iga am uḥdud
Ad iḥudd tigemmi n lejdud
Ttuha ttuha ttuha
Medden serqasen mummu
Nekk serqaseɣ atemmu
Ad yimɣur ad ileḥḥ
D rrbeḥ ad yi-d-yettmuddu